Tổng hợp các câu hỏi về BHXH có hiệu lực từ năm 2016. (Phần 2)

Trong thời gian qua, các kênh truyền thông ngành BHXH đã tập trung tuyên truyền mạnh mẽ chính sách BHXH, BHYT - hai trụ cột chính trong hệ thống chính sách về an sinh xã hội. Đặc biệt, tại các kỳ họp thứ 7 và thứ 8 Quốc hội Khóa XIII đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT và Luật BHXH sửa đổi tạo hành lang pháp lý tương đối đầy đủ cho công tác quản lý và thực hiện các chế độ, chính sách BHXH, BHYT.

Câu 7: Được biết kể từ ngày 01/01/2016 Luật bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi có quy định tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là mức tiền lương và phụ cấp lương theo quy định của pháp luật lao động. Hiện tại công ty tôi đang làm, người sử dụng lao động khi ký kết hợp đồng với NLĐ chỉ liệt kê mức lương căn bản được lãnh trong tháng khi làm đủ ngày công trong tháng đó. Còn các khoản tiền phụ cấp hàng tháng như phụ cấp nhà trọ, phụ cấp cơm, thưởng năng suất, thưởng chuyên cần, phụ cấp con nhỏ...thì tính riêng không ghi trong hợp đồng.

Vậy theo quy định của Luật BHXH (sửa đổi), mức lương đóng BHXH cho NLĐ có bao gồm các khoản phụ cấp này không? Vì hiện, chúng tôi có hỏi công ty viện lý do là Luật không nêu rõ ràng nên vẫn lấy mức lương đang đóng BHXH như hiện nay làm mức lương căn bản để đóng BHXH cho NLĐ. Và các khoản phụ cấp nêu trên là do công ty đặt ra nên không tính đóng BHXH.

Vậy xin hỏi, có quy định nào về việc xác định các khoản phụ cấp này có phải là các khoản làm căn cứ đóng BHXH hay không? Việc công ty tôi làm vậy đúng hay sai? (Lê Thị Thủy, TP Hồ Chí Minh).

BHXH Việt Nam trả lời vấn đề này như sau:

Theo quy định tại Khoản 2 Điều 89 Luật BHXH số 58/2014/QH13; Điều 17 Nghị định số 115/2015/NĐ-CP ngày 11/11/2015 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật BHXH về BHXH bắt buộc thì tiền lương tháng đóng BHXH đối với người lao động đóng BHXH theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định từ ngày 01/01/2016 đến ngày 31/12/2017 là mức lương và phụ cấp lương theo quy định của pháp luật về lao động ghi trong hợp đồng lao động; từ ngày 01/01/2018 trở đi là mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác theo quy định của pháp luật về lao động ghi trong hợp đồng lao động.

Theo quy định tại Điều 4 Thông tư số 47/2015/TT-BLĐTBXH ngày 16/11/2015 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội hướng dẫn thực hiện một số điều về hợp đồng, kỷ luật lao động, trách nhiệm vật chất của Nghị định số 05/2015/NĐ-CP ngày 12/01/2015 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số nội dung của Bộ Luật Lao động thì mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác ghi trong hợp đồng lao động bao gồm:

a) Mức lương, ghi mức lương tính theo thời gian của công việc hoặc chức danh theo thang lương, bảng lương do người sử dụng lao động xây dựng theo quy định của pháp luật lao động mà hai bên đã thỏa thuận. Đối với người lao động hưởng lương theo sản phẩm hoặc lương khoán thì ghi mức lương tính theo thời gian để xác định đơn giá sản phẩm hoặc lương khoán.

b) Phụ cấp lương, ghi các khoản phụ cấp lương mà hai bên đã thỏa thuận, cụ thể:

- Các khoản phụ cấp lương để bù đắp yếu tố về điều kiện lao động, tính chất phức tạp công việc, điều kiện sinh hoạt, mức độ thu hút lao động mà mức lương thỏa thuận trong hợp đồng lao động chưa được tính đến hoặc tính chưa đầy đủ.

- Các khoản phụ cấp lương gắn với quá trình làm việc và kết quả thực hiện công việc của người lao động.

c) Các khoản bổ sung khác, ghi các khoản bổ sung mà hai bên đã thỏa thuận, cụ thể:

- Các khoản bổ sung xác định được mức tiền cụ thể cùng với mức lương thỏa thuận trong hợp đồng lao động và trả thường xuyên trong mỗi kỳ trả lương.

- Các khoản bổ sung không xác định được mức tiền cụ thể cùng với mức lương thỏa thuận trong hợp đồng lao động, trả thường xuyên hoặc không thường xuyên trong mỗi kỳ trả lương gắn với quá trình làm việc, kết quả thực hiện công việc của người lao động.

Các khoản bổ sung khác không bao gồm: Tiền thưởng theo quy định tại Điều 103 của Bộ luật Lao động; tiền ăn giữa ca; các khoản hỗ trợ khi người lao động có thân nhân bị chết, người lao động có người thân kết hôn, sinh nhật của người lao động, trợ cấp cho người lao động gặp hoàn cảnh khó khăn khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và các khoản hỗ trợ, trợ cấp khác không liên quan đến thực hiện công việc hoặc chức danh trong hợp đồng lao động.

Như vậy, căn cứ các quy định nêu trên, tiền lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác làm căn cứ đóng BHXH được ghi trong hợp đồng lao động.

Câu 8: Bà Nguyễn Lan Huệ, tỉnh Hưng Yên: Sổ BHXH của tôi bị sai ngày cấp chứng minh nhân dân và địa chỉ làm việc. Sắp tới tôi nghỉ sinh, vậy tôi có gặp khó khăn gì khi làm thủ tục hưởng chế độ thai sản không và có phải điều chỉnh lại thông tin không?

BHXH Việt Nam trả lời vấn đề này như sau:

Theo quy định tại Điều 61 Quy định ban hành kèm theo Quyết định số 1111/QĐ-BHXH ngày 25/10/2011 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam về việc ban hành Quy định quản lý thu BHXH, BHYT; quản lý sổ BHXH, thẻ BHYT thì người tham gia BHXH, BHTN được cấp lại sổ BHXH trong các trường hợp bị mất, hỏng hoặc thay đổi, cải chính họ tên, ngày tháng năm sinh đã ghi trên sổ BHXH. Ngoài các trường hợp nêu trên, nếu người tham gia BHXH, BHTN có thay đổi các nội dung khác như số chứng minh nhân dân, ngày cấp, nơi cấp giấy chứng minh nhân dân, hộ khẩu thường trú thì không phải cấp lại sổ BHXH. Trường hợp của Bà trên sổ BHXH ghi sai ngày cấp chứng minh nhân dân thì không phải cấp lại sổ BHXH. Để thuận tiện cho việc hưởng các chế độ BHXH thì đơn vị sử dụng lao động và Bà gửi thông tin đúng về ngày cấp chứng minh nhân dân tới cơ quan BHXH nơi quản lý để cập nhật vào cơ sở dữ liệu.

Trường hợp sổ BHXH của Bà ghi sai địa chỉ làm việc thì thực hiện ghi điều chỉnh trên tờ rời sổ BHXH theo quy định tại Điều 34 Quy định ban hành kèm theo Quyết định số 1111/QĐ-BHXH.

Câu 9: Bà Nguyễn Thị Hạnh, tỉnh Đồng Nai có hỏi: Tôi hưởng lương hưu từ tháng 4/2014. Tháng 11/2015, tôi được con trai bảo lãnh định cư tại Canada. Vậy tôi có thể ủy quyền cho con ở Việt Nam lĩnh lương hưu được không hay phải thực hiện lĩnh một lần theo Luật BHXH? Nếu có thể ủy quyền cho con ở Việt Nam lĩnh lương hưu thì cần phải làm những thủ tục gì?

BHXH Việt Nam trả lời vấn đề này như sau:

- Bà đi định cư tại nước ngoài, không trực tiếp nhận tiền thì Bà có quyền ủy quyền cho người thân nhận thay lương hưu.

- Để ủy quyền, bà lập Giấy ủy quyền theo mẫu 18-CBH ban hành kèm theo Quyết định số 919/QĐ-BHXH ngày 26/8/2015 của BHXH Việt Nam lấy xác nhận của chính quyền địa phương nơi cư trú khi còn ở trong nước; nếu Bà lập Giấy ủy quyền ở nước ngoài thì lấy xác nhận của Đại sứ quán hoặc cơ quan đại diện Việt Nam hoặc chính quyền địa phương ở nước nơi Bà đang định cư, cư trú hoặc tạm trú, khi nộp cho cơ quan BHXH giải quyết phải kèm theo bản dịch sang tiếng Việt của phòng công chứng.

Người được Bà ủy quyền có trách nhiệm thông báo kịp thời cho đại diện chi trả hoặc cơ quan BHXH trong trường hợp người hưởng chế độ BHXH xuất cảnh trái phép hoặc bị Tòa án tuyên bố là mất tích hoặc chết hoặc có căn cứ xác định việc hưởng BHXH không đúng quy định của pháp luật, nếu vi phạm phải hoàn trả số tiền đã nhận và bị xử lý theo quy định của pháp luật.

- Luật BHXH năm 2014 có hiệu lực thi hành từ 01/01/2016, nếu Bà có nhu cầu được giải quyết hưởng một lần thì Bà đến cơ quan BHXH nơi Bà đang nhận chế độ để được hướng dẫn, giải quyết.

Câu 10: Bạn camvan5…@gmail.com hỏi: Cho tôi hỏi trường hợp chỉ có bố tham gia BHXH, mẹ không tham gia thì khi con ốm bố có được nghỉ chế độ nghỉ việc chăm sóc con ốm không? Và cụ thể khi nào thì bố được nghỉ việc chăm sóc con ốm?

BHXH Việt Nam trả lời vấn đề này như sau:

Khoản 2 Điều 25 Luật BHXH năm 2014 quy định điều kiện hưởng chế độ ốm đau khi con ốm đau là: Người lao động đang tham gia BHXH bắt buộc có con dưới 7 tuổi bị ốm đau, phải nghỉ việc chăm sóc con và có xác nhận của của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền.

Đối chiếu với quy định nêu trên, theo nội dung câu hỏi của bạn trường hợp chỉ có bố tham gia BHXH, khi con ốm đau có xác nhận của cơ sở y tế thì bố được nghỉ việc hưởng chế độ khi con ốm đau. Cơ sở y tế sẽ xác nhận thời gian người lao động cần phải nghỉ việc chăm sóc con ốm đau theo quy định.

Câu 11: Bà Trần Thị Hiền, Hà Nội: Mẹ tôi là cán bộ đang hưởng lương hưu do BHXH thành phố Hà Nội chi trả. Tháng 10/2015 mẹ tôi ra nước ngoài sinh sống thì gia đình chưa nhận được thông báo về việc thực hiện chi trả lương hưu qua bưu điện. Khi chuyển sang phương thức chi trả này, nhân viên bưu điện yêu cầu mẹ tôi phải có giấy ủy quyền do chính quyền xã, phường xác nhận hoặc giấy ủy quyền có xác nhận của đại sứ quan Việt Nam nước mẹ tôi đang sinh sống.

Tôi muốn hỏi, ngoài việc lĩnh lương hưu trực tiếp như hiện nay thì còn có phương thức lĩnh lương hưu nào khác không? Hoặc mẹ tôi có thể lĩnh lương hưu một lần không?

BHXH Việt Nam trả lời vấn đề này như sau:

Ngoài hình thức người hưởng trực tiếp đến điểm chi trả nhận tiền lương hưu bằng tiền mặt, người hưởng có thể ủy quyền cho người khác lĩnh thay hoặc đăng ký nhận lương hưu qua tài khoản cá nhân (tài khoản thẻ ATM) hoặc đề nghị được thanh toán một lần đối với người đang hưởng lương hưu ra nước ngoài định cư theo quy định của Luật BHXH năm 2014 được thực hiện từ năm 2016. Cụ thể thực hiện như sau:

- Nếu ủy quyền:  Người hưởng lập Giấy ủy quyền theo mẫu 18-CBH ban hành kèm theo Quyết định số 919/QĐ-BHXH ngày 26/8/2015 của BHXH Việt Nam lấy xác nhận của chính quyền địa phương nơi cư trú khi còn ở trong nước; nếu lập Giấy ủy quyền ở nước ngoài thì lấy xác nhận của Đại sứ quán hoặc cơ quan đại diện Việt Nam hoặc chính quyền địa phương ở nước nơi người hưởng đang định cư, cư trú hoặc tạm trú, khi nộp cho cơ quan BHXH giải quyết phải kèm theo bản dịch sang tiếng Việt của phòng công chứng.

- Nếu muốn nhận lương hưu qua tài khoản cá nhân (tài khoản thẻ ATM): Người hưởng lập Giấy đề nghị thay đổi phương thức nhận lương hưu, trợ cấp BHXH (mẫu số 20-CBH ban hành kèm theo Quyết định số 919/QĐ-BHXH) đăng ký số hiệu tài khoản, tên Ngân hàng của Việt Nam nơi mở tài khoản ATM với cơ quan BHXH.

- Nếu có nhu cầu được giải quyết hưởng một lần thì người hưởng lương hưu ra nước ngoài định cư đến cơ quan BHXH nơi đang chi trả chế độ để được hướng dẫn, giải quyết theo quy định của Luật BHXH năm 2014 có hiệu lực thi hành từ 01/01/2016.

---

XEM THÊM KHÓA HỌC KẾ TOÁN TIỀN LƯƠNG