Tài chính dòng tiền: Tại sao đòn bẩy kinh doanh được ví như con dao hai lưỡi

Ở bài viết “Định phí, biến phí, điểm hoà vốn quyết định chính sách bán?”, Giamdoc.net đã cùng bạn đọc phân biệt chi phí biến đổi và chi phí cố định trong tổng chi phí kinh doanh của DN. Vậy cơ cấu chi phí này ảnh hưởng ra sao đến lợi nhuận của Doanh nghiệp khi khối lượng tiêu thụ thay đổi?
Nếu 2 Doanh nghiệp có cùng doanh thu, cùng lợi nhuận ròng, nhưng khác nhau về lãi trên biến phí do sự khác nhau về cơ cấu chi phí biến đổi và cố định thì công ty nào tốt hơn? 

Hãy cùng Giamdoc.net phân tích số liệu của 2 doanh nghiệp A và B khi doanh thu tăng giảm cùng một tỉ lệ % để thấy rõ sự ảnh hưởng của cơ cấu chi phí đến lợi nhuận của từng Doanh nghiệp:
 
Doanh thu và lợi nhuận ròng ban đầu như nhau trong khi kết cấu chi phí khác nhau:

Nhìn vào bảng số liệu trên, ta có thể thấy 2 Doanh nghiệp A và B cùng có chi phí là 1.800.000 nhưng kết cấu chi phí của 2 DN hoàn toàn khác nhau dẫn đến lãi trên biến phí cũng hoàn toàn khác nhau mặc dù lợi nhuận ròng như nhau: ​

Trường hợp 1: Giả sử khi doanh thu của cả 2 Doanh nghiệp đều tăng 40% thì lợi nhuận của 2 Doanh nghiệp sẽ thế nào?

Do chi phí cố định không thay đổi nên phần tăng thêm của lãi trên biến phí sẽ góp phần làm cho lợi nhuận của DN tăng lên. Khi doanh thu của 2 doanh nghiệp đều tăng 40% thì lợi nhuận của cả 2 doanh nghiệp cũng tăng, cụ thể:

• Doanh nghiệp A lợi nhuận tăng so với trước: 360.000 – 200.000 = 160.000, Tốc độ tăng lợi nhuận 80% (gấp 2 lần tốc độ tăng doanh thu).
• Doanh nghiệp B lợi nhuận tăng so với trước: 680.000 – 200.000 = 480.000, Tốc độ tăng lợi nhuận 240% (gấp 6 lần tốc độ tăng doanh thu).

​Trường hợp 2: Giả sử khi doanh thu của cả 2 Doanh nghiệp đều giảm 40% thì lợi nhuận của 2 Doanh nghiệp sẽ thế nào?

Khi doanh thu của 2 doanh nghiệp đều giảm40% thì lợi nhuận của cả 2 doanhnghiệp cũng giảm, cụ thể:

• Doanh nghiệp A lợi nhuận giảm so với trước: 40.000 – 200.000 = -160.000, Tốc độ giảm lợi nhuận 80% gấp 2 lần tốc độ giảm doanh thu.
• Doanh nghiệp B lợi nhuận giảm so với trước: -280.000 – 200.000 = -480.000đ,Tốc độ giảm lợi nhuận 240% gấp 6 lần tốc độ giảm doanh thu.

Kết quả của 2 trường hợp trên được lý giải thế nào?

Nguyên nhân chính là do đòn bẩy kinh doanh: Là sự kết hợp giữa chi phí cố định và chi phí biến đổi trong việc điều hành doanh nghiệp.Đòn bẩy kinh doanh phản ánh mức độ sử dụng chi phí cố định trong tổng chi phí kinh doanh của DN. Tỷ trọng chi phí cố định lớn thì đòn bẩy kinh doanh lớn và ngược lại. Điều đó có nghĩa là, DN nào có kết cấu chi phí với phần chi phí cố định cao hơn thì DN đó có đòn bẩy kinh doanh lớn hơn và ngược lại.

​Ta có:

Lưu ý: Đòn bẩy kinh doanh như "con dao hai lưỡi", bởi nó phụ thuộc vào định phí. Nhưng khi chưa vượt quá điểm hoà vốn, ở cùng một mức độ sản lượng thì doanh nghiệp nào có định phí càng cao, lỗ càng lớn.Điều này giải thích tại sao các doanh nghiệp phải phấn đấu để đạt được sản lượng hoà vốn. Khi vượt quá điểm hoà vốn thì đòn bẩy kinh doanh luôn luôn dương và nó ảnh hưởng tích cực tới sự gia tăng lợi nhuận.

​Tính toán cụ thể đòn bẩy kinh doanh với 2 Doanh nghiệp A và B:

• Doanh nghiệp B có độ lớn đòn bẩy kinh doanh lớn hơn doanh nghiệp A nên sự nhảy cảm của lãi (lỗ) đối với mức độ hoạt động sẽ cao hơn. Cụ thể: Khi doanh thu tăng 40% làm cho lợi nhuận của doanh nghiệp B tăng 240% trong khi đó lợi nhuận của doanh nghiệp A chỉ tăng 80%, ngược lại khi doanh thu giảm 40% làm cho lợi nhuận của doanh nghiệp B giảm 240% trong khi đó lợi nhuận của doanh nghiệp A chỉ giảm80%.
• Tỷ trọng chi phí cố định của doanh nghiệp B cao hơn doanh nghiệp A, giúp cho doanh nghiệp B dễ dàng thích ứng khi tăng khối lượng sản phẩm tiêu thụ. Tuy nhiên, khi thị trường biến động (do cạnh tranh về chất lượng sản phẩm, giá cả hoặc nguyên nhân khác..) thì DN B sẽ đi đến phá sản nhanhhơn.
• DN A có tỷ trọng chi phí biến đổi thấp nên không thể đảm bảo khi tăng mức độ hoạt động vượt quá giới hạn, tốc độ tăng lợi nhuận thấp (vì phần lớn chiếm trong doanh thu là chi phí biến đổi). Tuy nhiên, sự biến động xấu đi của thị trường tiêu thụ dường như ảnh hưởng rất ít đến DN A. Mặt khác, do cơ cấu chi phí cố định thấp nên DN A dễ dàng xoay chuyển khi cần thiết.

Kết luận: Kết cấu chi phí và lợi nhuận có mối liên hệ với nhau. DN B có kết cấu chi phí với phần định phí cao hơn sẽ đạt lợi nhuận cao hơn khi doanh thu gia tăng và ngược lại DN B sẽ gặp rủi ro nhiều hơn khi doanh thu sụt giảm.
DN nào có quy mô tài sản cố định lớn hơn sẽ có lợi thế cạnh tranh hơn trong việc chiếm lĩnh thị trường nếu kinh tế phát triển ổn định. Ngược lại khi kinh tế bất ổn, DN nào có kết cấu chi phí với chi phí biến đổi nhiều hơn (quy mô tài sản cố định nhỏ hơn) sẽ linh hoạt chuyển đổi cơ cấu hàng hoá và rủi ro kinh doanh ít hơn.

Là nhà quản trị, khi chúng ta quyết định sử dụng định phí lớn trong tổng chi phí, chúng ta sẵn sàng với những sự khuyếch đại. Điều đó cũng đồng nghĩa nhiều rủi ro tiềm ẩn nếu sản lượng sụt giảm bởi đòn bẩy kinh doanh có tác động khuyếch đại đồng thời sự thay đổi của lợi nhuận vàrủi ro của DN.
 
Trên đây, Giamdoc.net đã chỉ rõ ảnh hưởng của cơ cấu chi phí (biến đổi, cố định) đến lợi nhuận của từng Doanh nghiệp khi doanh thu tăng giảm cùng một tỷ lệ %. Đó chính là tác động của đòn bẩy kinh doanh – Con dao 2 lưỡi khuyếch đại rủi ro và lợi nhuận của DN.

Rất mong nhận được nhiều ý kiến, bình luận và bổ sung của các độc giả có hiểu biết và kinh nghiệm về vấn đề này.
​
Xem thêm bài viết:
​Tại sao phải hoạch định mô hình tài chính công ty (Phần 1)​
​Tại sao phải hoạch định mô hình tài chính công ty (Phần 2)

Tham khảo video về Lập Kế hoạch tài chính kinh doanh ​

Lập kế hoạch tài chính kinh doanh & dòng tiền cho năm tài chính mới cần được các DN chuẩn bị và họp thông qua chậm nhất vào nửa cuối tháng 12 năm trước. 

​Kế hoạch nguồn vốn, quản trị vốn kinh doanh hiệu quả | Setup công ty & vận hành kinh doanh bài bản, chuyên đề 3. Xem thêm chi tiết tại đây

​Đăng ký để nhận bài viết, biểu mẫu, video miễn phí của Giamdoc.net

​​​Download miễn phí nhiều tài liệu biểu mẫu quản lý DN, tài chính, nhân sự, kế toán thuế & hàng trăm video bài giảng hay về quản trị, tài chính, nhân sự, kế toán, kiểm soát nội bộ dành cho Member...

Vui lòng đăng ký tại đây để tải về!

Đăng ký nhận FREE

Giamdoc.net gợi ý các khóa học phù hợp để nâng tầm giá trị cho bạn

​Tài chính, nguồn vốn & Setup  hệ thống QTTC, dòng tiền
​Setup cấu trúc vốn, kế hoạch vốn, tổ chức hạch toán và kê khai báo cáo thuế một cách bài bản, kiểm soát nội bộ hiệu quả. Lập kế hoạch tài chính kinh doanh, dòng tiền và chủ động với công nợ, kinh doanh vững vàng hơn.

Mô hình kinh doanh, hoạch định & cụ thể hóa chiến lược 

​Hoạch định chiến lược với các mục tiêu chiến lược cụ thể, mô tả bản chiến lược công ty sinh động, đo lường kết quả triển khai vận hành. Nền tảng xây dựng bộ KPI đồng bộ, phát triển bền vững.

​​Kế toán thực hành tổng hợp & báo cáo thuế
​​
​
​Dù bạn chưa từng học kế toán, đã học kế toán, thậm chí đã làm kế toán nhưng chưa giỏi... thì sau khóa học này bạn sẽ giỏi,  thành thạo và tự tin làm kế toán, thuế...